Όταν ο Εκπαιδευτικος Χανει το Νόημα Ύπαρξης: Η Υπαρξιακή Προσέγγιση της Επαγγελματικής Εξουθένωσης

Όταν ο Εκπαιδευτικος Χανει το Νόημα Ύπαρξης: Η Υπαρξιακή Προσέγγιση της Επαγγελματικής Εξουθένωσης

Καλλιόπη Σωτηράκη & Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου

13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας

25-29 Μαϊου 2011, Φιλοσοφική Σχολή, Πανεπιστημιούπολη, Αθήνα

  

περιληψη

Χωρίς αμφιβολία, η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί ένα σύνθετο ψυχολογικό φαινόμενο, γεγονός το οποίο δυσχεραίνει τη δημιουργία ενός ενιαίου και καθολικά αποδεκτού θεωρητικού μοντέλου ερμηνείας της. Σύμφωνα με το ερμηνευτικό πλαίσιο της υπαρξιακής προσέγγισης, η εξουθένωση αναζητά την αιτιολογική της βάση στην εγγενή ανάγκη του κάθε προσώπου να προσδώσει νόημα στην ίδια του την ύπαρξη. Η παρούσα μελέτη εστιάζεται στην υπαρξιακή ερμηνεία της επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών, αντιμετωπίζοντάς την ως μορφή διαστρέβλωσης της υπαρξιακής πραγματικότητας, η οποία τους προκαλεί συμπτώματα ανεπάρκειας σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Ο εξουθενωμένος εκπαιδευτικός βιώνει –συνήθως και σε έντονο βαθμό- υπαρξιακό κενό, έλλειψη προσωπικής ολοκλήρωσης και απώλεια ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες στις οποίες εμπλέκεται. Η εργασία αφίσταται του ουσιαστικού της νοήματος και της βαθύτερης αξίας της και αντιμετωπίζεται απλά ως μέσο για την επίτευξη αλλότριων στόχων. Κατά συνέπεια, το άτομο καθοδηγείται από τους απολύτως υποκειμενικούς-προσωπικούς του στόχους όπως η καριέρα και η κοινωνική αποδοχή και όχι από την ουσία και το αντικείμενο της εργασίας με άμεσο επακόλουθο να μην αισθάνεται πληρότητα και να εξουθενώνεται επαγγελματικά. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών σχετίζεται αρνητικά με την υπαρξιακή τους ολοκλήρωση, με αποτέλεσμα η πραγματική ολοκλήρωση μέσω της εργασίας να αποτελεί την πλέον κατάλληλη προστασία τους από την εξουθένωση. Πιο συγκεκριμένα, όσο υψηλότερα εμφανίζονται στους εκπαιδευτικούς τα επίπεδα αποστασιοποίησης, αυθυπέρβασης και ελευθερίας τόσο χαμηλότερα αποδεικνύονται τα επίπεδα της επαγγελματικής εξουθένωσης που βιώνουν. Στόχος της παρούσας εισήγησης είναι η ανασκόπηση της διεθνούς έρευνας και η αναφορά στα ευρήματα συναφούς έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη με τη συμμετοχή Ελλήνων εκπαιδευτικών. 

Η Ζήλεια στις Σχέσεις των Ζευγαριών

Η ζήλεια είναι μία προστατευτική αντίδραση στην απειλή μίας σημαντικής σχέσης (Pines, 1992; Pines & Aronson, 1983). Αν ο σύντροφός σας έχει κάποια άλλη σχέση αλλά παρόλα αυτά δεν αισθάνεστε ότι απειλείται το εγώ σας ή η σχέση σας, δεν θα ζηλέψετε. Αν έχετε πάψει να αγαπάτε το σύντροφό σας και η σχέση σας δεν είναι πια σημαντική για εσάς, πάλι δεν θα ζηλέψετε ιδιαίτερα. Αν όμως πιστεύετε ότι η σχέση σας είναι σημαντική και έχετε επενδύσει το εγώ σας σε αυτήν, το πιθανότερο είναι να αισθανθείτε ότι η σχέση του συντρόφου σας με κάποιο άλλο πρόσωπο, σας απειλεί και να απαντήσετε με ζήλεια. 

Η ζήλεια φαίνεται  ότι είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Υπάρχει ακόμη και σε πολιτισμούς όπου καταδικάζεται και την έχουν αισθανθεί κάποτε και όσοι αναφέρουν ότι δεν είναι «ζηλιάρηδες» (Pines, 1992). Οι θεωρητικοί της εξέλιξης εξηγούν την παγκοσμιότητα της ζήλειας με το ρόλο που παίζει ώστε να εξασφαλίσει τη μεταβίβαση των γονιδίων ενός συγκεκριμένου ανθρώπου. Οι ψυχαναλυτές την εξηγούν με τις αναπτυξιακές διαδικασίες που βιώνουν τα παιδιά. 

Η ζήλεια μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δεν θα έκαναν σε καμία άλλη περίπτωση. Ειδικότερα, η ζήλεια στις σχέσεις των ζευγαριών μπορεί να γίνει εξαιρετικά επώδυνη. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κρίση ζήλειας συχνά νιώθουν εκτός εαυτού. Ορισμένες φορές φτάνουν στα άκρα, ακόμη και στη βία, εξαιτίας αυτών των συναισθημάτων.

Σε μία έρευνα της Pines σε άνδρες και γυναίκες, στην ερώτηση «Πόσο συχνά αισθάνεστε έντονη ζήλεια στη σχέση σας;» η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι όσο πιο συχνή ήταν η έντονη ζήλεια τόσο υψηλότερο ήταν το επίπεδο της φθοράς στη σχέση. Είναι πιθανόν αυτό το εύρημα να ερμηνευτεί ως ένδειξη ότι οι άνθρωποι που είναι ανοιχτοί με τα συναισθήματά τους και δεν φοβούνται να δεχτούν πράγματα που ίσως έχουν αρνητικές συνέπειες στην εικόνα τους, μπορούν πιο εύκολα να δεχθούν τη ζήλεια και τη φθορά από όσους δεν είναι ανοιχτοί ή πασχίζουν να παρουσιάσουν μία θετική εικόνα.

Σε μία σχέση με ισχυρά θεμέλια εμπιστοσύνης και ασφάλειας, η ζήλεια μπορεί να λειτουργήσει τόσο ως υπενθύμιση στους συντρόφους για το πόσο πολύτιμη είναι η σχέση τους  όσο και ως έναυσμα για ανάπτυξη. Σε μία σχέση ελεγχόμενη από τις ρουτίνες της καθημερινότητας, όπου οι σύντροφοι θεωρούν αλλήλους ως δεδομένους, η ζήλεια μπορεί να δώσει στη σχέση απόλυτη προτεραιότητα. Μπορεί να υπενθυμίσει στο ζευγάρι τη σημασία και την ασφάλεια που έχει προσφέρει η σχέση στη ζωή του. Από την άλλη, όταν η ζήλεια είναι ένα μόνιμο πρόβλημα, απειλεί τον ιστό της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης που είναι το θεμέλιο της σχέσης. Η ανάγκη για αδιάκοπη αντιμετώπιση της ζήλειας μπορεί να αποβεί σωματικά και συναισθηματικά εξαντλητική και να οδηγήσει στη φθορά.

Πηγή: Pines, A.M. (2007). H Φθορά στην Ερωτική Σχέση: Αιτίες & Θεραπείες. Αθήνα: Περίπλους.  

Δουλειά VS Οικογένεια: Το "αιώνιο δίλημμα"

Δημοσίευση άρθρου - περιοδικό IN VITRO, τεύχος Μαρτίου 2011 

Μεγάλη η ανταπόκριση μαθητών και γονέων στην Ημερίδα Επαγγελματικού Προσανατολισμού στο Αγρίνιο!

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο Εμπορικό Επιμελητήριο Αγρινίου η ημερίδα με τίτλο: "Σχεδιάζω το μέλλον μου,επιλέγω κατεύθυνση, επιλέγω σπουδές", που διοργανώθηκε από το Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού Αγρινίου και την Ένωση Φροντιστών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι περί τους 250 συμμετέχοντες, κυρίως μαθητές και γονείς, που κατέκλυσαν την αίθουσα, είχαν τη δυνατότητα να ενημερωθούν από εξειδικευμένους στο χώρο του επαγγελματικού προσανατολισμού επιστήμονες, για τον τρόπο με τον οποίο ένας υποψήφιος θα πρέπει να προσεγγίζει την επιλογή της σωστής για αυτόν κατεύθυνσης και κατ' επέκταση του κατάλληλου επαγγέλματος.
Συγκεκριμένα, μαθητές και γονείς ενημερώθηκαν διεξοδικά, αρχικά από την κ. Δώρα Αναγνωστοπούλου (Εκπαιδευτικός και Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού) για τις βασικές αρχές του Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Στη σύνέχεια η κ. Νέλλη Παρμάκη (Εκπαιδευτικός και Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού) ανέλυσε εκτενώς τον ορθό τρόπο και χρόνο λήψης των εκπαιδευτικών αποφάσεων του μαθητή και τους τρόπους επιλογής σχολής, ενώ τέλος η κ. Καλλιόπη Σωτηράκη (Ψυχολόγος και Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού) παρουσιάσε τρόπους για την όσο το δυνατό αρτιότερη μετάβαση των αποφοίτων στην αγορά εργασίας.

Για το πλήρες κείμενο πατήστε εδώ
 
Πηγή: http://agriniomag.blogspot.com/

Η Δύναμη της Αγκαλιάς!

Έχεις παρατηρήσει στο Σύνταγμα, ή σε άλλα κεντρικά μέρη ανά τον κόσμο ότι υπάρχουν άτομα που αγκαλιάζουν αγνώστους; Είναι το φαινόμενο Free Hugs, δωρεάν αγκαλιές. H Virginia Satir, αυθεντία στην οικογενειακή συμβουλευτική είπε ότι ο άνθρωπος χρειάζεται 4 αγκαλιές για να επιβιώσει, 8 αγκαλιές για να συντηρηθεί και 12 αγκαλιές για ανάπτυξη. Την ημέρα. Απίστευτο έτσι; Σε μια εποχή όπου η απομόνωση κυριαρχεί, πόσο αγκαλιάζουμε;

Η επαφή άλλου ανθρώπου με το δέρμα μας είναι απαραίτητη για την πνευματική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το πανεπιστήμιο του Αρκάνσας η αγκαλιά αυξάνει την αιμογλοβύνη στο αίμα μας, δημιουργεί ευεξία και μας βοηθά να ξεπερνάμε τους φόβους μας. Άλλες ευεργετικές ικανότητες της αγκαλιάς είναι ότι μας χαλαρώνει, απομακρύνει την ένταση και μας βοηθά να κοιμηθούμε καλύτερα.

Μέσω της αγκαλιάς υποστηριζόμαστε στο να αντιλαμβανόμαστε και να αισθανόμαστε τα συναισθήματά μας και νιώθουμε ότι ανήκουμε κάπου. Είναι ασφαλέστερη επιλογή από το αλκοόλ, το τσιγάρο και τα ναρκωτικά και δεν χρειάζεται προετοιμασία, ούτε ειδικά εργαλεία.

Σε κάποιες περιπτώσεις η αγκαλιά σώζει ζωές. Τον Σεπτέμβριο η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου: μητέρα και πατέρας επανέφεραν στην ζωή το νεογέννητο μωρό τους. Το μωρό είχε διαγνωστεί κλινικά νεκρό, οι γιατροί προσπαθούσαν 20 λεπτά να το επαναφέρουν στην ζωή. Οι γονείς το πήραν αγκαλιά και του έλεγαν πόσο το αγαπάνε και πόσο όμορφα πράγματα θα έκαναν μαζί στο μέλλον. Για δύο ώρες. Το σώμα των γονιών λειτούργησε σαν θερμοκοιτίδα, το νεογέννητο επανήλθε στην ζωή. Το γεγονός ανέτρεψε τα ιατρικά δεδομένα. Ο έξι μηνών Αυστραλός Jamie θεωρείται σήμερα μωρό θαύμα!

Μια άλλη διάσημη αγκαλιά είναι αυτή που έδωσε η Brielle στην δίδυμη αδερφή της Kyrie στην Μασαχουσέτη της Αμερικής το 1995. Τα δίδυμα, και ιδιαίτερα η Kyrie, ήταν πολύ αδύναμη, γεννήθηκαν σχεδόν ένα κιλό. Η Kyrie δεν μπορούσε να ηρεμίσει, έκλαιγε συνέχεια. Μια νοσοκόμα, παραβιάζοντας το πρωτόκολλο, έβαλε τα δύο βρέφη στην ίδια θερμοκοιτίδα. Η Brielle αγκάλιασε την αδερφή της. Αμέσως οι σφυγμοί της Kyrie επανήλθαν στα κανονικά επίπεδα και σταμάτησε να κλαίει. Σε μερικές μέρες η υγεία της επανήλθε. Η φωτογραφία, γνωστή ως rescuing hug (η αγκαλιά που έσωσε την ζωή της), θεωρείται από τις πιο συγκινητικές ανά τον κόσμο.

Ναι, η αγκαλιά κάνει καλό. Πώς θα μπορούσες όμως να την κάνεις μέρος της καθημερινότητάς σου; Το πρώτο βήμα είναι να ενημερώσεις τους φίλους, οικογένεια και συναδέλφους για τις ευεργετικές ικανότητες της αγκαλιάς. Μετά απλά το ζητάς: να σε αγκαλιάσω; Καλό είναι να αγκαλιάζεις με τέτοιον τρόπο ώστε το αριστερό μάγουλο να ακουμπάει το αριστερό μάγουλο του αλλού. Έτσι ακουμπάει η καρδιά σου με την καρδιά του. Δεν υπάρχει λόγος να σφίγγεις πολύ τον άλλον. Πάρε δυο βαθιές ανάσες την ώρα της αγκαλιάς, εκμεταλλεύσου την σιωπή και αφέσου στο να πάρεις και να δώσεις θετική ενέργεια. Μετά απλά χαλάρωσε και κοίταξε τον άλλον/η στα μάτια.

Τέλος, απόλαυσε το συναίσθημα. Καλές αγκαλιές!

Jill Δούκα
Coach, Εισηγήτρια, Συγγραφέας
Ιδρύτρια Uniqueness Development Group

Πηγή: http://www.in2life.gr/, δημοσιεύτηκε 29/03/2011