Εργασιακές Αξίες: Πόσο σημαντικές είναι στην επιλογή επαγγέλματος;

Ήρθε η ώρα να επιλέξουμε το επάγγελμα που θα ακολουθήσουμε και έχουμε χαθεί ανάμεσα στους βαθμούς, τις τάσεις της αγοράς εργασίας σύμφωνα με τις «προφητείες των ειδικών» , τις θετικές ή αρνητικές προοπτικές απασχόλησης που ακούμε στην τηλεόραση κλπ.   

Μήπως ξεχνάμε όμως τι είναι πραγματικά σημαντικό για εμάς; Τι θέλουμε πραγματικά από τη σταδιοδρομία μας; Τι θα μας έκανε να νιώθουμε ικανοποίηση και επιτυχία; Τι θα μας ανάγκαζε να αποφασίσουμε να παραιτηθούμε από μία δουλειά;

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα υποδηλώνουν τις αξίες μας, και πιο συγκεκριμένα τις εργασιακές μας αξίες. Δεν αρκεί μόνο να αναγνωρίσουμε τις εργασιακές μας αξίες αλλά και να σκεφτούμε τη σχετική σημασία τους. Σπάνια καλύπτει οποιοδήποτε επάγγελμα όλες τις αξίες του ατόμου. Ο συμβιβασμός είναι συνήθως απαραίτητος. Ωστόσο, αποτελούν μία πολύ σημαντική ένδειξη των επιθυμιών μας και της πιθανής επαγγελματικής μας επιτυχίας. 

Ποιες είναι όμως αυτές οι αξίες;  Για να ανακαλύψουμε τις εργασιακές μας αξίες αρκεί να αναρωτηθούμε κατά πόσο θέλουμε να πληρούνται στην εργασία μας οι παρακάτω προϋποθέσεις.

Θέλω…

•  να κερδίζω αρκετά χρήματα ώστε να ζω καλά.
•  να δουλεύω καλά με τους συνεργάτες μου.
•  να μου δοθεί η ευκαιρία να γίνω επικεφαλής. 
• μια μόνιμη εργασία.
• μια δουλειά που είναι ασφαλής για την υγεία μου.
• να νιώθω σηµαντικός στη δουλειά μου.
• να με εμπιστεύονται και να μου επιτρέπεται να δουλεύω µόνος.
• να δουλεύω με άτομα που γνωρίζουν τη δουλειά τους.
•  να έχω πολλά διαφορετικά καθήκοντα.
•  να χρησιμοποιώ όλες τις δεξιότητές μου.
•  να τα πηγαίνω καλά με τους συνεργάτες μου.
•  ο χώρος εργασίας μου να είναι καθαρός και άνετος.
•  καλές παροχές και μισθό.
• να είμαι δημιουργικός/ή.
•  να είμαι συνεπής και να κάνω καλά τη δουλειά μου.
•  να μπορώ να προοδεύω.
•  να δουλεύω μόνο συγκεκριμένες ώρες της ημέρας.
•  να δουλεύω σε διάφορες θέσεις στη δουλειά μου.         
• να πληρώνομαι περισσότερο εφόσον θα έχω περισσότερες αρμοδιότητες.
• να έχω καλύτερες θέσεις όσο θα μαθαίνω περισσότερα.
• να παίρνω αποφάσεις για τη δουλειά μου.
• να ξέρω τι πρέπει να κάνω στα πλαίσια της θέσης μου.
• να έχω μια δουλειά που να ταιριάζει στις δεξιότητές μου.
• να προσπαθώ να επιτύχω τους μακροπρόθεσμους στόχους µου.
• να λύνω µόνος µου προβλήματα που προκύπτουν στην εργασία µου.
• να χρησιμοποιώ τις ειδικές δεξιότητεςπου έχω αποκτήσει.
• να συνταξιοδοτηθώ νωρίς.
• καλή συνταξιοδοτική κάλυψη.
• αρκετό χρόνο διακοπών.
• να δουλεύω µε κοινό.
• να δικτυώνομαι και να οικοδομώ σχέσεις. 
• να διαχωρίζω την επαγγελµατική από την προσωπική µου ζωή.
• µια δουλειά µε προκλήσεις. 
• µια δουλειά που να ταιριάζει µε την προσωπικότητά µου.
• να λαµβάνω επαγγελµατική εκπαίδευση.
• να διατηρείται ζωντανό το ενδιαφέρον µου.
• να καταλαβαίνω τον σκοπό της δουλειάς που κάνω.
• να µπορώ να εκφράζω τκ δικές µου απόψεις.
• µια δουλειά που να αντανακλά τα ενδιαφέροντά µου.
• την ευκαιρία να συνεχίσω τις σπουδές µου.
• τον κατάλληλο εξοπλισµό που χρειάζοµαι για να κάνω τη δουλειά µου.
• να ικανοποιώ τις ανάγκες των πελατών.

Ποιες από αυτές τις προτάσεις αντανακλούν την πραγματική μας επιθυμία; Αν γίνουν ξεκάθαρες οι αξίες που είναι σημαντικές για εμάς τότε θα μπορέσουμε να διεκδικήσουμε και τη θέση που μας ταιριάζει. Είτε το αντιλαμβανόμαστε, είτε όχι, οι πιο κρίσιμες αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιλογής επαγγέλματος, συνήθως βασίζονται στις αξίες μας!  


Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα http://www.chiospress.gr/ , Ιούνιος 2011

Πηγή: Amundson, N., Poehnell, G., & Pattern, M. (2005). Καριεροσκόπιο: Κοιτάζοντας Μέσα, Κοιτάζοντας Έξω, Κοιτάζοντας Γύρω.   Ε.Κ.Ε.Π. 

Είμαστε φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλον; Η πολυπλοκότητα του ερωτικού συναισθήματος...

Ο έρωτας θεωρείται πράξη ελευθερίας και αυτοδιάθεσης. Ασκεί την επίδρασή του σε διάφορα επίπεδα. Φέρνει τον ατομικισμό στα άκρα του. Ο αγαπημένος είναι μοναδικός κι αναντικατάστατος. Σε έναν πολιτισμό που θεωρεί την επιδίωξη της ευτυχίας φυσικό δικαίωμα, είναι καθαρά έκφραση αυτής της επιδίωξης, να συνδέεται με την ερωτική σχέση, την οικογένεια και τις ελπίδες για το μέλλον. Είναι ακόμη μία έκφραση ισότητας, αφού πια οι κοινωνικές διαφορές δεν ενδιαφέρουν τους εραστές. Εφόσον εξιδανικεύουν ο ένας τον άλλο, δημιουργείται μεταξύ τους ένα είδος αμοιβαίας αποδοχής.

Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι σήμερα έχουν ψύχωση με τον έρωτα; Η απάντηση σχετίζεται με την ανάγκη των ανθρώπων να δώσουν νόημα στη ζωή τους. Ο έρωτας είναι μία διαπροσωπική εμπειρία κατά την οποία συνδεόμαστε με κάτι ευρύτερο από εμάς. Οι θεμελιώδεις υπαρξιακές ανησυχίες σχετικά με το νόημα της ζωής είναι πανανθρώπινες. Σύμφωνα με τον Irving Yalom συμπεριλαμβάνουν τον τρόμο του αναπόφευκτου θανάτου μας, το δέος εμπρός στο αχανές σύμπαν, την απόλυτη μοναξιά με την οποία ερχόμαστε στη ζωή και με την οποία αποχωρούμε από αυτή, καθώς και τη ματαιότητα της θνητής ζωής μας (Yalom, 1980).

Ανέκαθεν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να αποφύγουν το αίσθημα της υπαρξιακής μοναξιάς και του φόβου δίνοντας νόημα στη ζωή τους. Όπως το θέτει ο Erich Fromm, ο έρωτας γίνεται «η απάντηση στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης» (Fromm, 1956, 7). Υπόσχεται να γεμίσει το κενό της ζωής τους, να σκοτώσει τη μοναξιά τους, να δικαιώσει την ύπαρξή τους, να προσφέρει ασφάλεια και παντοτινή ευτυχία. Όταν οι άνθρωποι συναντούν κάποιον που ταιριάζει στη ρομαντική εικόνα τους, ερωτεύονται. Κατόπιν προσδοκούν ότι η σχέση τους με το άτομο αυτό, θα εκπληρώσει όλες τις υποσχέσεις του έρωτα. Όταν το άτομο ή η σχέση τους προδώσει, απογοητεύονται.

Οι ερωτικές εικόνες αναπτύσσονται πολύ νωρίς στη ζωή του ατόμου και είναι πολύ ισχυρές γιατί θεμελιώνονται στη μνήμη εμπειριών που συνέβησαν πριν την ανάπτυξη της γλώσσας. Οι γονείς κληροδοτούν τις ερωτικές εικόνες στα παιδιά τους με δύο τρόπους: με τον τρόπο που εκφράζουν (ή δεν εκφράζουν) την αγάπη τους στα παιδιά τους, και με τον τρόπο που εκφράζουν (ή δεν εκφράζουν) την αγάπη τους μεταξύ τους. Εφόσον η σχέση των γονιών, για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι η σχέση που παρατηρούν πρώτα, από κοντά και για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, είναι αυτή που έχουν την ισχυρότερη επίδραση στις ερωτικές τους εικόνες. Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε οικογένειες γεμάτες ένταση και συγκρούσεις διαμορφώνουν έννοιες αγάπης και σχέσης πολύ διαφορετικές από όσους μεγάλωσαν σε ένα θερμό και στοργικό οικογενειακό περιβάλλον.

Οι ερωτικές εικόνες επομένως είναι εξαιρετικά επηρεασμένες από τις πρώτες μας προσωπικές εμπειρίες. Εσωτερικεύουμε την εικόνα του ατόμου που μας δίδαξε το νόημα της αγάπης ικανοποιώντας (ή μη ικανοποιώντας) τις φυσικές και συναισθηματικές μας ανάγκες στη διάρκεια των πρώτων ημερών της ζωής μας. Όταν ενηλικιωθούμε αναζητούμε ένα σύντροφο που ταιριάζει με αυτήν την εσωτερικευμένη εικόνα. Ορισμένοι αναζητούν τη φυσική ομοιότητα. Μία γυναίκα λόγου χάρη, ελκύεται από άντρες που, όπως ο πατέρας της, είναι κοντοί, μελαχρινοί και σκληροί, αλλά όμορφοι. Άλλοι επιζητούν τη συναισθηματική ομοιότητα. Ένας άντρας ελκύεται από γυναίκες που μοιάζουν με τη μητέρα του: έξυπνες, λαμπερές, αποφασιστικές. Ορισμένοι άνθρωποι ψάχνουν για το ακριβώς αντίθετο είδος από αυτό των γονιών τους. Ένας άντρας που η μητέρα του ήταν αδιάκριτη, συναισθηματική, μεγαλόσωμη και μελαχρινή, ελκύεται από γυναίκες απόμακρες, συγκρατημένες, αδύνατες και ξανθιές.

Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε συναισθηματική διέγερση και συναντήσουν ένα άτομο που ταιριάζει στην εσωτερικευμένη εικόνα τους, με κάποιο σημαντικό τρόπο προβάλουν αυτή την εικόνα πάνω του. Για αυτό όταν οι άνθρωποι ερωτευτούν πολύ συχνά τους ακούμε να λένε: «Νιώθω σαν να τον γνώριζα όλη μου τη ζωή». Ακόμη και όταν δύο άνθρωποι είναι συναισθηματικά διεγερμένοι, συναντιούνται συχνά και οι ερωτικές τους εικόνες ταιριάζουν, μια πιο προσεκτική εξέταση είναι απαραίτητη προτού αποφασίσουν να αφοσιωθούν ο ένας στον άλλο.

Πηγή: Pines, A.M. (2007). Ή Φθορά στην Ερωτική Σχέση. Αθήνα: Περίπλους.

Επαγγελματική Συμβουλευτική των Χαρισματικών Ατόμων

“Όταν το ταλέντο μετατρέπεται σε Δυσκολία…“. Αυτός θα μπορούσε να ήταν ένας εναλλακτικός ή και συμπληρωματικός τίτλος. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, ξεκινώντας με τους ορισμούς.

Χαρισματικό (gifted) ή ταλαντούχο (talented) είναι το άτομο που δείχνει ή έχει το δυναμικό για μία ιδιαίτερα υψηλή ή ξεχωριστή απόδοση σε έναν ή περισσότερους τομείς (Τσιάμης, 2006). Η χαρισματικότητα χαρακτηρίζεται από μία ασύγχρονη εξέλιξη που σημαίνει μία έλλειψη συγχρονισμού στο ρυθμό της γνωστικής, συναισθηματικής και βιολογικής εξέλιξης των χαρισματικών ατόμων (Morelock, 1992).

Οι έρευνες έχουν εντοπίσει κάποια βασικά χαρακτηριστικά στα άτομα:

•την αποκλίνουσα νόηση (δημιουργικότητα),
•τη διέγερση,
•την ένταση,
•την ευαισθησία,
•την οξυμένη αντίληψη,
•την τελειομανία (Lovecky, 1986; Moon, Kelly & Feldhusen, 1997; Torrance, 1965).

Τα χαρακτηριστικά αυτά από μόνα τους ίσως δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη σημασία. Εκείνο που διαφέρει είναι ο τρόπος και η ένταση με την οποία εκδηλώνονται και η επίδρασή τους στην αυτοεκτίμηση του ίδιου του χαρισματικού ατόμου και στις σχέσεις του με τους άλλους, οι οποίες θα εξαρτηθούν από τον τρόπο με τον οποίο οι αντιδράσεις του γίνονται αντιληπτές.

Χαρακτηριστικό των χαρισματικών ατόμων είναι το πολλαπλό δυναμικό (multipotentiality), η ποικιλία ενδιαφερόντων και ικανοτήτων καθώς και επαγγελματικών επιλογών που διαθέτουν. Συχνά ακούν από το περιβάλλον τους «Μπορείς να ασχοληθείς με οτιδήποτε θέλεις», γεγονός που δυσκολεύει την τελική τους απόφαση και τη διάκριση των προσωπικών τους αξιών. Επιπλέον, χαρακτηρίζονται από έλλειψη ικανότητας να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες και τους περιοριστικούς παράγοντες στη διαδικασία επιλογών και μεγάλη ανάγκη από ανεξαρτησία-αυτονομία (Kerr, 1991).

H επιλογή επαγγέλματος των χαρισματικών ατόμων είναι πολύπλοκη και αγχογόνος διαδικασία καθώς καλούνται να διαλέξουν από πλήθος επιλογών (overchoice syndrome). Έχει προκύψει ότι εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον για διερευνητικά και επιχειρησιακά επαγγέλματα σύμφωνα με την τυπολογία του Holland. Διαθέτουν ανεπτυγμένες ηγετικές ικανότητες και εμφανίζουν έντονο ενδιαφέρον για συνεισφορά στo κοινωνικό σύνολο. Για αυτούς τους μαθητές η επαγγελματική επιλογή αποτελεί υπαρξιακό δίλημμα που συχνά συνοδεύεται από κρίση ταυτότητας. Αναζητούν σκοπό και νόημα στο επάγγελμα που θα επιλέξουν και ονειρεύονται την «τέλεια καριέρα». Η εργασία είναι μία μορφή αυτοέκφρασης και η σταδιοδρομία αντανακλά τη φιλοσοφία τους για τη ζωή (Silverman, 1993).

Η λήψη επαγγελματικής απόφασης αποτελεί μία σύνθετη διαδικασία για τους χαρισματικούς ανθρώπους. Αυτό που την καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη είναι ο περιορισμός της επιλογής ενός μόνο επαγγέλματος ενώ διαθέτουν ποικίλες ικανότητες. Καλούνται να σχεδιάσουν την καριέρα τους πολύ νωρίς χωρίς να έχουν την συναισθηματική ωριμότητα που απαιτείται και να συμφιλιώσουν τους προσωπικούς τους στόχους με τις προσδοκίες του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, καθυστερούν στη λήψη επαγγελματικής απόφασης και συχνά στην κοινωνική ανάπτυξη (γάμος, οικογένεια κλπ) (Kerr, 1981).

Η επαγγελματική συμβουλευτική των χαρισματικών ανθρώπων απαιτεί γνώση των ιδιαίτερων θεμάτων που αντιμετωπίζει αυτός ο πληθυσμός. Αν λάβουμε υπ’όψιν τα πολλαπλά ενδιαφέροντα που έχουν, τα υπαρξιακά τους διλήμματα και το φόβο της λανθασμένης επιλογής που τους καθιστούν αναποφάσιστους ή τους οδηγούν σε αποφάσεις πολύ νωρίς, προκύπτει η έντονη ανάγκη για επαγγελματική καθοδήγηση. Οι χαρισματικοί νέοι χρειάζονται επιπλέον χρόνο για τις επαγγελματικές τους επιλογές, ευρύ εκπαιδευτικό υπόβαθρο με ποικίλες κατευθύνσεις και υποστήριξη ώστε να διαχωρίσουν τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τις προσδοκιών από τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος (Silverman, 1989).

Οι στόχοι ενός προγράμματος επαγγελματικής συμβουλευτικής των χαρισματικών ατόμων είναι οι ακόλουθοι (Silverman, 1989; Milgram, 1991a):

•Κατανόηση της φύσης της χαρισματικότητας
•Διάκριση δυνατοτήτων και αδυναμιών
•Πλήρης και ακριβής πληροφόρηση για τις δυνατότητες εκπαιδευτικών επιλογών
•Εξερεύνηση των επαγγελμάτων που αντιστοιχούν στα ενδιαφέροντά τους
•Προσωρινές τοποθετήσεις για απόκτηση πραγματικής εμπειρίας
•Διαχωρισμός επάγγελμα-χόμπυ
•Προετοιμασία για αλλαγές καριέρας
•Ενδυνάμωση φιλοδοξιών των ατόμων που δεν έχουν μεγάλη ενθάρρυνση

Ο σύμβουλος σταδιοδρομίας που θα ασχοληθεί με χαρισματικούς ανθρώπους καλείται να είναι καταρτισμένος στην προσέγγισή τους και να τους διαβεβαιώνει ότι η πληθώρα των ενδιαφερόντων είναι προσόν και όχι εμπόδιο. Επιπλέον, είναι σημαντικό η παρέμβαση να είναι βασισμένη στις αξίες των ατόμων και με προσανατολισμό σε επαγγέλματα με περιθώρια εξέλιξης και συνεχούς ανάπτυξης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο All in One Training, Ιούνιος 2011