Ναι ή Όχι; Θέτοντας Όρια στη Συμπεριφορά των Παιδιών


Συχνά ακούμε γονείς να συζητούν για προβλήματα στη συμπεριφορά των παιδιών τους, εκφράζοντας την ανησυχία για το δικό τους ρόλο  στην αποδοχή και  τήρηση των κανόνων από τα ανήλικα μέλη της οικογένειας.  

Τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια. Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Eπίσης, τα όρια που τίθενται στη συμπεριφορά καθορίζουν την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις και συνιστούν ένα ουσιώδες στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών. Δίχως όρια το παιδί δεν έχει καμία πυξίδα στην καθημερινότητά του και χάνεται στο χάος της επιθυμίας του.

Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.

Αρκεί να σκεφτούμε ότι κάθε παιδί από τη φύση του έχει μία διαρκή αναζήτηση να ικανοποιήσει την επιθυμία του. Τα θέλει όλα, νομίζει ότι τα δικαιούται όλα. Σε αυτό το σημείο είναι καταλυτική η παρέμβαση του γονέα, ο οποίος καλείται να βοηθήσει το παιδί να γνωρίσει επακριβώς τα όρια των δυνατοτήτων του. Για παράδειγμα, ένα παιδί που κάνει «ζημιές» στο σπίτι δοκιμάζει τα όρια και τις αντοχές των γονέων του σε σχέση με τη δική του συμπεριφορά. Αν οι γονείς δεν αντιδράσουν (και δεν οριοθετήσουν) αποφασιστικά σε αυτή τη συμπεριφορά τότε το παιδί θα «μεταφράσει» τη ζημιά ως κάτι αποδεκτό και θα συνεχίσει να το κάνει. Αντίθετα αν τεθούν όρια από τους γονείς σε ανάλογες συμπεριφορές, θα μπορέσει να ερμηνεύσει το ίδιο τις συνέπειες των πράξεών του και θα μάθει τι είναι αποδεκτό και τι όχι.

Για την επιβολή των ορίων, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητή από το παιδί η σκοπιμότητα οποιασδήποτε απαγόρευσης ώστε να αποκτήσει ξεκάθαρη εικόνα για κάθε περίσταση. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι όχι σε κάθε περίσταση καθώς και ότι η απαγόρευση υπέρβασης των ορίων δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Ακόμη, η κριτική της πράξης δεν πρέπει να συγχέεται με την κριτική του ατόμου. Τα παιδιά χρειάζονται την αποδοχή από τους γονείς και την έμπρακτη απόδειξη της αγάπης τους χωρίς προϋποθέσεις.  

Κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για τους γονείς που δυσκολεύονται στην επιβολή των ορίων θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

   Η πειθαρχία θα πρέπει να προσαρμόζεται στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού και στην προσωπικότητά του. Δεν λειτουργούν όλα τα μέσα με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα παιδιά. Μία καλή ιδέα είναι να ζητήσουν οι γονείς τη γνώμη του παιδιού για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά.

  Είναι απαραίτητη η ενιαία στάση των γονέων και η κοινή αντιμετώπιση της καθημερινής συμπεριφοράς του παιδιού. Σε καμία περίπτωση η στάση του ενός γονέα να μην αναιρεί την στάση του άλλου μεταφέροντας διφορούμενα μηνύματα στο παιδί.

    Η επιβράβευση-επιδοκιμασία των επιθυμητών συμπεριφορών από το γονέα βοηθά το παιδί στην ενίσχυση της θετικής του αυτοαντίληψης. Επίσης, σε ζητήματα ήσσονος σημασίας προτείνεται η δυνατότητα παροχής εναλλακτικών προτάσεων για τις απαγορεύσεις και η ενθάρρυνση κάποιων άλλων τομέων δράσης του παιδιού.  

    Η σωματική τιμωρία έχει πολύ χειροπιαστά μειονεκτήματα και σε κάθε περίπτωση καλό είναι να αποφεύγεται.

  Η αγάπη και η αποδοχή του γονέα για το παιδί είναι αδιαμφισβήτητες και δεν συνδέονται με την αποφασιστικότητά του στην επιβολή των ορίων. Η σταθερή πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού αλλά είναι μέρος της πορείας του προς την αυτογνωσία.

Πέντε θεωρίες από διαφορετικές σκοπιές, πάνω στο μεγάλο ερώτημα «Τι είναι Αγάπη»

DOC TV 29.11.2013


ΦΥΣΙΚΟΣ: «Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΧΗΜΕΙΑ» -Jim Al-Khalili, θεωρητικός φυσικός και συγγραφέας.

Βιολογικά, η Αγάπη είναι μια έντονη νευρολογική κατάσταση, όπως η πείνα ή η δίψα, αλλά πιο μόνιμη. Λέμε για την αγάπη ότι είναι τυφλή ή άνευ όρων, με την έννοια ότι δεν την ελέγχουμε. Αλλά πάλι, αυτό δεν είναι ιδιαίτερα παράξενο, από τη στιγμή που η Αγάπη είναι κατά βάση χημικό φαινόμενο. Ενώ ο πόθος είναι μια περιστασιακή σεξουαλική επιθυμία -στη δημιουργία της οποίας εμπλέκεται η απελευθέρωση ορμονών, όπως η τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα- στην πραγματική αγάπη ή στο πραγματικό δέσιμο και στην πραγματική αφοσίωση, ο εγκέφαλος απελευθερώνει έναν τεράστιο συνδυασμό ορμονών: Φερομόνες, Ντοπαμίνη, Νορεπινεφρίνη, σεροτονίνη, ωκυτοκίνη και βαζοπρεσίνη (ADH). Ωστόσο, από την σκοπιά της εξέλιξης, η αγάπη μπορεί να αντιμετωπισθεί ως μηχανισμός επιβίωσης. Ένας μηχανισμός που έχουμε αναπτύξει, ώστε να χρειαζόμαστε τις μακροχρόνιες σχέσεις, που σημαίνουν αμοιβαία αλληλοϋπεράσπιση, φροντίδα των γονιών προς τα παιδιά και προώθηση του αισθήματος ασφάλειας και σιγουριάς.

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ: «Η ΑΓΑΠΗ ΕΧΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ» -Philippa Perry, ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας.

Αντίθετα με εμάς, οι αρχαίοι δε στρίμωχναν, ποικίλα συναισθήματα που τους δίνουμε την ετικέτα «Αγάπη», στην ίδια λέξη. Είχαν πολλές παραλλαγές, μεταξύ των οποίων, οι εξής: Φιλία, την οποία αντιλαμβάνονταν ως μια βαθιά αλλά χωρίς σεξουαλική διάσταση, οικειότητα, ανάμεσα σε στενούς φίλους ή μέλη μιάς οικογένειας ή ως ένα βαθύ δέσιμο, που σφυρηλατείται ανάμεσα σε στρατιώτες που πολεμούσαν ο ένας δίπλα στον άλλον στη μάχη. Το αρχαίο ρωμαϊκό Ludus, πάλι, περιγράφει ένα πιο παιχνιδιάρικο πάρε-δώσε, που συμβαίνει όταν χαζολογάμε ή φλερτάρουμε. Πράγμα είναι η ώριμη αγάπη που εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου ανάμεσα σε ζευγάρια που βρίσκονται πολύ καιρό μαζί και περιλαμβάνει αφοσίωση, συμβιβασμούς και αλληλοκατανόηση. Αγάπη για τους αρχαίους ήταν ένας πιο γενικευμένος όρος και δεν είχε να κάνει με την αποκλειστικότητα, αλλά με ένα πανανθρώπινο συναίσθημα που αφορούσε τους γύρω σου. Φιλαυτία είναι η αγάπη για τον εαυτό σου, που δεν είναι τόσο εγωιστική όσο ακούγεται. Όπως έλεγε ο Αριστοτέλης ή όπως θα σας πει οποιοσδήποτε ψυχοθεραπευτής, για να μπορέσεις να νοιαστείς για τους άλλους, πρέπει πρώτα να έχεις φροντίσει τον εαυτό σου. Τέλος, και πιθανότατα τελευταίος, αν και προκαλεί τα περισσότερα προβλήματα και επιπλοκές, ο Έρως έχει να κάνει με τη σεξουαλική έλξη και το πάθος. Εκτός αν μετεξελιχθεί σε φιλία ή/και πράγμα, ο έρως θα εκφυλιστεί και θα σβήσει μόνος του. Αγάπη είναι όλα τα παραπάνω. Αλλά είναι παράλογο και μη ρεαλιστικό να έχουμε την προσδοκία να βιώσουμε και τις έξι εκδοχές της με ένα μόνο πρόσωπο. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικοί παράγοντες η οικογένεια και η κοινωνία.


ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: «Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ» -Julian Baggini, φιλόσοφος.

Η απάντηση παραμένει ασαφής, εν μέρει διότι η Αγάπη δεν είναι ένα πράγμα. Αγάπη για τους γονείς, τους συντρόφους, τα παιδιά, την πατρίδα, τον διπλανό, τον Θεό κ.τ.λ., όλες έχουν διαφορετική υφή. Κάθε μια έχει τις παραλλαγές της: Τυφλή, μονόπλευρη, τραγική, σταθερή, ρευστή, υστερόβουλη, ανολοκλήρωτη, άνευ όρων… Στην καλύτερη πάντως, όλες οι εκδοχές της είναι μια ευγενής και παθιασμένη δέσμευση, την οποία καλλιεργούμε και εξελίσσουμε, αν και συχνά εμφανίζεται στις ζωές μας απρόσκλητη. Γι’ αυτό και είναι κάτι περισσότερο από ένα δυνατό συναίσθημα. Χωρίς τη δέσμευση, είναι μόνο ενθουσιασμός. Χωρίς το πάθος είναι μόνο εμμονή. Ακόμα και η μεγαλύτερη Αγάπη, αν δεν την φροντίσεις και δεν την καλλιερήσεις, μαραίνεται και πεθαίνει.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: «Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ» -Jojo Moyes, δύο φορές νικήτρια του βραβείου για το Ρομαντικό Μυθιστόρημα της Χρονιάς.

Το τι είναι η Αγάπη, εξαρτάται από το πού βρίσκεσαι σε σχέση με αυτήν. Όταν βρίσκεσαι ασφαλής μέσα της, μπορείς να την αισθάνεσαι τόσο φυσική και απαραίτητη, όσο τον αέρα -υπάρχεις μέσα της χωρίς καλά καλά να το προσέχεις. Όταν τη στερηθείς, μπορεί να τη νιώθεις σαν εμμονή. Να σε εξαντλεί, σχεδόν σαν σωματικός πόνος. Η Αγάπη είναι το κίνητρο για τις μεγάλες αφηγήσεις. Όχι μόνο για τις ιστορίες με ρομαντική αγάπη, αλλά και για την αγάπη του γονιού προς το παιδί του, για την αγάπη στην οικογένεια, στην πατρίδα. Είναι το σημείο πριν από την ολοκλήρωσή της αυτό που συναρπάζει: αυτό που σε χωρίζει από την αγάπη, τα εμπόδια που μπαίνουν ανάμεσά σας. Αυτές τις στιγμές που προσπαθείς να ξεπεράσεις τα εμπόδια, η Αγάπη είναι τα πάντα.

ΚΑΛΟΓΡΙΑ: «Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΔΕΣΜΕΥΕΙ» -Catherine Wybourne, καλόγρια.

Την Αγάπη πιο εύκολα τη βιώνεις, παρά την ορίζεις. Ως θεολογική αρετή, με την οποία αγαπάμε τον Θεό πάνω από όλα και τους διπλανούς μας σαν τον εαυτό μας, εν ονόματί Του, μοιάζει λίγο αόριστη. Μέχρι να τη συναντήσουμε «ενσαρκωμένη» κατά κάποιον τρόπο στη ζωή γύρω μας: Σε πράξεις καλοσύνης, γεναιοδωρίας και αυτοθυσίας. Η Αγάπη είναι το μόνο πράγμα που δε μπορεί να πληγώσει κανέναν, αλλά μπορεί να κοστίσει ακριβά. Το παράδοξο με την Αγάπη είναι πώς μολονότι σου δίνει εξαιρετική ελευθερία, την ίδια στιγμή σε δένει με τον άλλο, με δεσμούς δυνατότερους και από το θάνατο. Δε μπορεί να αγοραστεί ή να πουληθεί. Και δεν υπάρχει τίποτα που να μη μπορεί να αντιμετωπίσει. Η Αγάπη είναι η μεγαλύτερη ευλογία.

Πηγή: The Guardian