Η Λήψη της Επαγγελματικής Απόφασης στους Ταλαντούχους Μαθητές

Η λήψη επαγγελματικών αποφάσεων είναι μία σύνθετη διαδικασία για τους μαθητές με πολλαπλά χαρίσματα. Η κύρια δυσκολία τους έγκειται στον περιορισμό της επιλογής ενός μόνο επαγγέλματος ενώ διαθέτουν ποικίλες ικανότητες. Είναι ωραίο να έχει κανείς πολλές ικανότητες και ενδιαφέροντα , ωστόσο θα μπορούσε να αποτελέσει και αιτία σύγχυσης στους μαθητές όταν κληθούν να λάβουν εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις (Post-Kammer & Perrone, 1983; Fredrickson, 1986). Επίσης, ο σχεδιασμός της καριέρας σε μικρή ηλικία χωρίς να έχουν την συναισθηματική ωριμότητα που απαιτείται είναι ένας ακόμα παράγοντας αναποφασιστικότητας. Σε αυτά προστίθεται η ανάγκη για συμφιλίωση των προσωπικών τους στόχων με τις προσδοκίες του κοινωνικού περιβάλλοντος, οι οποίες πιθανόν δεν τους εκφράζουν. Οι δυσκολίες αυτές συχνά προκαλούν καθυστέρηση στη λήψη επαγγελματικής απόφασης αλλά και στην κοινωνική τους ανάπτυξη (γάμος, οικογένεια κλπ) (Kerr, 1981b).  

Η επιλογή επαγγέλματος είναι μία σημαντική απόφαση για όλους. Στην περίπτωση των χαρισματικών μαθητών είναι μία απόφαση κρίσιμη  καθώς αποδεικνύει τη φιλοσοφία τους για τη ζωή. Ο Perrone (1997) ανέφερε ότι η κοινωνική τάξη, η νοημοσύνη και το φύλο είναι καθοριστικοί παράγοντες για την αυτοαντίληψη των μαθητών και την επιλογή της καριέρας τους. Επίσης, διακρίνει πέντε στάδια στη διαμόρφωση της καριέρας του ατόμου. Ένα παιδί ηλικίας 3 έως 5 ετών επιδιώκει την άσκηση ελέγχου του περιβάλλοντός του και εύχεται να αποκτήσει ένα κατάστημα με γλυκά ή παιχνίδια. Στις ηλικίες 6 έως 8 ετών, τα παιδιά αποκτούν συνείδηση του ρόλου των φύλων και δεν είναι πολλά τα αγόρια που εύχονται να γίνουν γραμματείς ούτε τα κορίτσια που εύχονται να γίνουν στρατιωτικοί. Μεταξύ 9 και 13 ετών,  το κύρος του επαγγέλματος και η κοινωνική τάξη επηρεάζουν τις επαγγελματικές αποφάσεις των ατόμων. Οι μαθητές συνειδητοποιούν ότι οι ικανότητες είναι πολύ σημαντικές και όσοι έχουν ανεπτυγμένες ικανοτήτες προσδοκούν ένα επάγγελμα υψηλού επιπέδου. 

Από την ηλικία των 14 ετών, προστίθενται κι άλλα κριτήρια. Σύμφωνα με τον Peronne (1997),  τα επαγγέλματα που δεν συνάδουν με το φύλο του μαθητή απορρίπτονται εξαρχής και ακολουθούν όσα αποκλίνουν από την κοινωνικό του status. Στην ύστερη εφηβεία και πρώιμη ενηλικίωση, οι χαρισματικοί μαθητές κατανοούν και αποδέχονται τη σχέση τους (και τη σύγκρουσή τους) με την κοινωνία. Εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους και βασιζόμενοι στις αξίες τους είναι πιθανό να διαφοροποιήσουν τις επιλογές τους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και τελικά να καταλήξουν σε κάποιο επάγγελμα που ταιριάζει περισσότερο με το βαθύτερο εσωτερικό τους κόσμο.

Η λήψη επαγγελματικής απόφασης των χαρισματικών ατόμων διαφέρει ποικιλοτρόπως από τα υπόλοιπα άτομα (Πίνακας 1). Ορισμένοι εστιάζουν σε μία επαγγελματική κατεύθυνση νωρίς, ενώ άλλοι συνεχίζουν να αναζητούν διεξόδους ακόμα και αφού φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο (Rimm & Rimm-Kaufman, 2001; Rimm et al., 1999).

Πίνακας 1

Παράγοντες λήψης επαγγελματικής απόφασης των χαρισματικών μαθητών

Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη των επαγγελματικών τους αποφάσεων διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: ψυχολογικοί, ψυχοδημιουργικοί και κοινωνικοί (Perrone, 1991).

Ψυχολογικοί	Ψυχοδημιουργικοί	Κοινωνικοί
Τα στερεότυπα των ρόλων των δύο φύλων δεν επηρεάζουν ιδιαίτερα τους χαρισματικούς μαθητές.	Τα χαρισματικά άτομα συνηθίζουν να δοκιμάζουν τα όριά τους αλλά και το περιβάλλον τους, προκαλούν το καθεστώς και θέτουν ερωτήματα στον εαυτό τους και τους άλλους.	Τα χαρισματικά άτομα διαθέτουν μία ευρύτερη άποψη του κόσμου και μεγαλύτερη αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης.
Τα χαρισματικά άτομα είναι πιθανότερο να απασχολούνται στην ίδια εργασία καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους.	Είναι ικανά να δημιουργήσουν το δικό τους μέλλον.
Η σταδιοδρομία είναι καθοριστική για την ταυτότητα των χαρισματικών ατόμων και υπάρχει ισχυρή εμπλοκή του «εγώ» στο επάγγελμα.	Αναλαμβάνουν ρίσκα.
Η ανάγκη τους για επίτευξη και υπεροχή είναι έντονη.	Τείνουν να δημιουργούν και να διατηρούν ασυμφωνία στη ζωή τους ως ένδειξη ότι συμμετέχουν πλήρως στη ζωή
Επιθυμούν να ασκήσουν επιρροή στην κοινωνία.
Συχνά αισθάνονται ευχαρίστηση όταν επιτυγχάνουν ένα στόχο.

Πηγή: Προσαρμογή από Perrone (1997)