Πόσο "τυχαία" επιλέγουμε σύντροφο; Όταν βγαίνει το παιδί από μέσα μας...

Οι ερωτικές εικόνες αναπτύσσονται πολύ νωρίς στη ζωή του ατόμου και είναι πολύ ισχυρές γιατί θεμελιώνονται στη μνήμη εμπειριών που συνέβησαν πριν από την ανάπτυξη της γλώσσας. Οι γονείς κληροδοτούν τις ερωτικές εικόνες στα παιδιά τους με δύο τρόπους: με τον τρόπο που εκφράζουν (ή δεν εκφράζουν) την αγάπη τους στα παιδιά τους και με τον τρόπο που εκφράζουν (ή δεν εκφράζουν) την αγάπη τους μεταξύ τους. Εφόσον η σχέση των γονιών, για του περισσότερους ανθρώπους, είναι η σχέση που παρατηρούν πρώτα, από κοντά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, είναι αυτή που έχει την ισχυρότερη επίδραση στις ερωτικές τους εικόνες. Οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε οικογένειες γεμάτες ένταση και συγκρούσεις διαμορφώνουν έννοιες αγάπης και σχέσης πολύ διαφορετικές από όσους μεγάλωσαν σε ένα θερμό και στοργικό οικογενειακό περιβάλλον.

Οι ερωτικές εικόνες επομένως είναι εξαιρετικά επηρεασμένες από τις πρώτες μας προσωπικές ερωτικές εμπειρίες. Εσωτερικεύουμε την εικόνα του ατόμου που μας δίδαξε το νόημα της αγάπης ικανοποιώντας (ή μη ικανοποιώντας) τις φυσικές και συναισθηματικές μας ανάγκες στη διάρκεια των πρώτων ημερών της ζωής μας. Όταν ενηλικιωθούμε αναζητούμε ένα σύντροφο που ταιριάζει με αυτήν την εσωτερικευμένη εικόνα. Ορισμένοι αναζητούν τη φυσική ομοιότητα. Μια γυναίκα λόγου χάρη, ελκύεται από άντρες που, όπως ο πατέρας της, είναι κοντοί, μελαχρινοί και σκληροί, αλλά όμορφοι. Άλλοι επιζητούν τη συναισθηματική ομοιότητα. Ένας άντρας ελκύεται από γυναίκες που μοιάζουν με τη μητέρα του: έξυπνες, λαμπερές, αποφασιστικές. Ορισμένοι άνθρωποι ψάχνουν για το ακριβώς αντίθετο είδος από αυτό των γονιών τους. Ένας άντρας που η μητέρα του ήταν αδιάκριτη, συναισθηματική, μεγαλόσωμη και μελαχρινή, ελκύεται από γυναίκες απόμακρες, συγκροτημένες, αδύνατες, ξανθές.

Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε συναισθηματική διέγερση και συναντήσουν ένα άτομο που ταιριάζει στην εσωτερικευμένη εικόνα τους, με κάποιο σημαντικό τρόπο, προβάλουν αυτήν την εικόνα πάνω του. Για αυτό όταν οι άνθρωποι ερωτευτούν πολύ συχνά στη ζωή τους ακούμε να λένε : «Νιώθω σαν να το γνώριζα όλη μου τη ζωή».

Για αυτό άλλωστε πολύ συχνά εκπλήσσονται και απογοητεύονται όταν ανακαλύπτουν, αφού περάσει η περίοδος του ξελογιάσματος, ότι ο/η σύντροφός τους έχει κάποια άσχημα προσωπικά χαρακτηριστικά που δεν είχαν παρατηρήσει και δεν διαθέτει όλες εκείνες τις θαυμάσιες ποιότητες που παρατηρούσαν τα ερωτοχτυπημένα μάτια τους. Μοιάζει σαν να μην έβλεπαν το πραγματικό πρόσωπο, παρά μόνο την προβολή της εσωτερικευμένης ερωτικής εικόνας τους.

Οι ερωτικές εικόνες έχουν μια ισχυρή επίδραση στην επιλογή του συντρόφου. Το θέμα της ασυνείδητης επιλογής συντρόφου έχει απασχολήσει πολλούς συγγραφείς με ψυχοδυναμικό προσανατολισμό. Σύμφωνα με μία εκδοχή αυτής της άποψης, οι άνθρωποι παντρεύονται το χειρότερο εφιάλτη τους: όσοι φοβούνται την απόρριψη και την εγκατάλειψη λόγου χάρη, παντρεύονται αυτούς που φοβούνται την παρεμβατικότητα και την προσκόλληση. Ενώ ο ένας από τους συντρόφους αναζητά την οικειότητα, ο άλλος αναζητά την απόσταση. Μια πιθανή εξήγηση για αυτήν την φαινομενικά παράλογη επιλογή είναι η «ψυχαναγκαστική επανάληψη», η οποία εξαναγκάζει τους ανθρώπους να επαναλαμβάνουν τα τραύματα της παιδικής τους ηλικίας. Οι άνθρωποι φοβούνται  την απόρριψη και την εγκατάλειψη, επειδή τη βίωσαν ως παιδιά και για αυτό εξαναγκάζονται ψυχολογικά να επαναλαμβάνουν αυτό το τραύμα ως ενήλικες. Και ποιος είναι ο καταλληλότερος για αυτήν την ψυχαναγκαστική επανάληψη από ένα σύντροφο που επαναλαμβάνει ένα τραύμα παρεμβατικότητας και προσκόλλησης;

Σύμφωνα με τη δεύτερη ψυχοδυναμική εκδοχή, η ασυνείδητη επιλογή συντρόφου οφείλεται στην ανάγκη των ανθρώπων να επουλώνουν τις πληγές των παιδικών τους χρόνων. Μολονότι μία τέτοια σχέση μοιάζει με αληθινή κόλαση, στην πραγματικότητα προσφέρει σε αμφότερους τους συντρόφους την καλύτερη πιθανή ευκαιρία να επουλώσουν αυτά τα τραύματα.

Ορισμένες φορές, οι εσωτερικευμένες εικόνες μπορεί να είναι πολύ αρνητικές. Όταν τα αρχικά ερωτικά πρότυπα που βιώνει το παιδί είναι απόμακρα, ψυχρά και κολαστικά θα αποτελέσουν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των εσωτερικευμένων ερωτικών εικόνων που θα φέρει και ως ενήλικας. Τέτοιοι ενήλικες τείνουν να ερωτεύονται συνεχώς ανθρώπους απόμακρους, ψυχρούς και κολαστικούς που είναι βέβαιο ότι δε θα ανταποκριθούν στην αφοσίωσή τους. Μπορεί να παραπονιούνται με πικρία ότι ο σύντροφός τους είναι ψυχρός, αλλά όταν έχουν την ευκαιρία να είναι με κάποιο θερμό αφοσιωμένο και στοργικό σύντροφο, τον απορρίπτουν: ένα τέτοιο άτομο δεν ταιριάζει στην ερωτική εικόνα τους και επομένως δεν πυροδοτεί μέσα τους την ερωτική φλόγα.

Ορισμένα ζευγάρια φαντάζονται ότι μοιράζονται κάποια ερωτικά ιδανικά ενώ στην πραγματικότητα έχουν πολύ διαφορετικές εικόνες για την τέλεια σχέση. Ακόμη και όταν δύο άνθρωποι είναι συναισθηματικά διεγερμένοι και οι ερωτικές τους εικόνες ταιριάζουν, μια πιο προσεκτική εξέταση είναι απαραίτητη προτού αποφασίσουν να αφοσιωθούν ο ένας στον άλλον.   

Πηγή: Pines, A. (2007). Η φθορά στην Ερωτική Σχέση: Αιτίες & Θεραπείες. Αθήνα: Περίπλους .