Η Πλάνη της Μοναδικότητάς μας

Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τις αλλαγές των κοινωνικών προτύπων στον έρωτα, το γάμο, το διαζύγιο καθώς και στους ρόλους του άνδρα και της γυναίκας. Πολλοί είναι αυτοί που μιλούν με ευχέρεια για τάσεις και στατιστικές. Συζητούν τέτοια θέματα γενικά με εξαιρετική άρθρωση, αλλά, συνειδητά ή ασυνείδητα, θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι άτρωτοι σε τέτοιες γενικεύσεις. Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι ονομάζουν το φαινόμενο «πλάνη της μοναδικότητας».

Όταν οι άνθρωποι ερωτευτούν είναι σίγουροι ότι κανείς δεν έχει αγαπήσει όπως αυτοί. Όταν δυστυχήσουν είναι βέβαιοι ότι κανείς δεν έχει υποφέρει τόσο πολύ. Και όταν υποστούν τη φθορά, σπάνια αποδίδουν την ευθύνη εκεί όπου πραγματικά ανήκει. Σπάνια λόγου χάρη, αντιλαμβάνονται τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτισμικές δυνάμεις έχουν διαμορφώσει τις ανεδαφικές προσδοκίες τους από την ερωτική σχέση τους. Αντίθετα, κατηγορούν τους συντρόφους τους. Σκέφτονται όλα τα οδυνηρά και εκνευριστικά πράγματα που κάνει ο σύντροφός τους. «Είναι ένας νάρκισσος, σκέφτεται μόνο τις δικές του ανάγκες». «Είναι απαιτητική, γκρινιάρα και εκμεταλλεύτρια».

Οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν ότι είναι θύματα των ρομαντικών ιδεωδών του πολιτισμού μας. Το παράδοξο είναι ότι δεν αναγνωρίζουν ούτε την επίδραση που έχει στη σχέση τους το εξωτερικό άγχος και η πίεση. Το επαγγελματικό άγχος, τα προβλήματα με τους συγγενείς του συντρόφου, τα παιδιά, οι αρρώστιες, ή για την ομοφυλόφιλα ζευγάρια, ιδιαίτερα όταν ο ένας ή και οι δύο δεν είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλοι, η απόκρυψη της αληθινής φύσης της σχέσης τους. Ο αγώνας για την επαγγελματική άνοδο μπορεί να είναι εξαντλητικός. Το ίδιο και η ανία που συνεπάγεται η καθημερινή φροντίδα των παιδιών αλλά και η ανάγκη να κρατηθεί μυστική η σχέση από φίλους και συναδέλφους. Οι αγωνίες και τα άγχη αυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής. Είναι πολύ δύσκολο να αισθάνεσαι ρομαντικά όταν έχεις καταπονηθεί από τη δουλειά στο γραφείο και τη φροντίδα των παιδιών. Είναι πολύ δύσκολο να αισθανθείς τις πεταλούδες του έρωτα, όταν το στομάχι σου ανακατεύεται από την αγωνία των χρημάτων. Τέτοια άγχη, που είναι ανεξάρτητα από την αγάπη του ζευγαριού, μπορούν να διαβρώσουν μια σχέση όσο και η απαιτητικότητα της γυναίκας ή ο ναρκισσισμός του άνδρα.

Παρόλο που τα ζευγάρια κατανοούν θεωρητικά ότι αυτά τα άγχη επηρεάζουν τη σχέση τους, στην πράξη εξακολουθούν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον για κακή συμπεριφορά. Ή κατηγορούν τον εαυτό τους για πράγματα που είναι πέρα από τον έλεγχό τους, όπως η ανεργία ή η στάση της κοινωνίας απέναντι στην ομοφυλοφιλία, που είναι εξίσου λάθος. Και στις δύο περιπτώσεις πληρώνουμε το τίμημα της πίστης μας στη μοναδικότητά μας.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Pines, A.M. (2007). Η Φθορά στην Ερωτική Σχέση: Αιτίες και Θεραπείες. Αθήνα: Περίπλους.