Είναι η Φθορά των Σχέσεων Αναπόφευκτη; Η Ρομαντική Απάντηση

Η δημιουργικότητα και ο αγώνας για ανάπτυξη και αλλαγή είναι τα φτερά της σχέσης. Αυξάνουν την ικανότητα  των συντρόφων για στην αναγνώριση και την επιβράβευση. Σε μία κλειστή σχέση οι σύντροφοι έχουν πολύ λίγες πιθανότητες να αλλάξουν ή να βελτιωθούν ή να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλο.

Όταν τα ζευγάρια καταπιέζουν τα αρνητικά τους αισθήματα, δεν υπάρχει τρόπος να τα αντιμετωπίσουν ευθέως και έτσι δεν αναπτύσσονται ως άτομα και ως ζευγάρια. Το κίνητρο για την εντιμότητα ασφαλώς δεν είναι πάντοτε η επιθυμία για επικοινωνία και ανάπτυξη. Ορισμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν την εντιμότητα ως όπλο εναντίον του άλλου. Αυτό το είδος εντιμότητας γίνεται συχνά σκληρό και βλαβερό. Η χρήση του είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα ζευγάρια αυξάνουν της δύναμή τους να τιμωρούν το σύντροφό τους. Αλλά η μη αμυντική, προσανατολισμένη στην ανάπτυξη του εαυτού εξερεύνηση των αρνητικών συναισθημάτων και των θεμάτων ταμπού χαρακτηρίζει επίσης αυτό που ο Aronson αποκαλεί  «ανοιχτές, έντιμες και αυθεντικές σχέσεις».

Έτσι, αυτό που χρειάζεται ένα ζευγάρι για να κάνει λειτουργική τη σχέση του είναι να «αγωνιστεί να αναπτύσσεται και να αλλάζει με δημιουργικό τρόπο», σωστά; Ακούγεται απλό, έτσι δεν είναι; Αν είναι όμως τόσο απλό, γιατί τόσα ζευγάρια που παντρεύονται από έρωτα, που θέλουν απελπισμένα να επιτύχουν στο γάμο τους καταλήγουν φυλακισμένα σε μία αδιέξοδη σχέση; Ένα μέρος για να αναζητήσει κανείς μία απάντηση, για άλλη μία φορά, είναι το περιβάλλον. Αν οι συνθήκες της ζωής που έχει να αντιμετωπίσει ένα ζευγάρι είναι εξαιρετικά πιεστικές, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτό θα επιβαρύνει τη σχέση. Αλλά η εμπειρία των ζευγαριών που επιβίωσαν σε πολέμους και φυσικές καταστροφές και οι σχέσεις των οποίων δεν αποδυναμώθηκαν αλλά αντίθετα ισχυροποιήθηκαν από την εμπειρία, δείχνει ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει άλλους δυνατούς και άλλους αδύνατους ως αποτέλεσμα της ίδιας πίεσης; Σύμφωνα με την ψυχολόγο προσωπικότητας Susan Kobasa, η απάντηση είναι «σθένος» (Kobasa, 1979). To «σθένος» ορίζει μία συγκεκριμένη δομή προσωπικότητας που αντιστέκεται στη νόσο ακόμη και σε καταστάσεις μεγάλης πίεσης.

Η ευσυνείδητη επαγρύπνηση απέναντι στους κινδύνους της φθοράς μίας σχέσης δεν αρκεί. Για να αποφευχθεί η φθορά πρέπει κανείς να αναλάβει δράση. Τα ζευγάρια που δραστηριοποιούνται δεν χρειάζονται την επαγρύπνηση για το τι κάνουν ώστε να έχουν μία ζωντανή σχέση. Παρόλα αυτά  η επαγρύπνηση είναι ένα καλό πρώτο βήμα. Όπως με κάθε πρόβλημα, είναι σημαντικό να έχεις επίγνωση και να επιθυμείς την αλλαγή αλλά χρειάζεται πολύ περισσότερη δράση όταν πρέπει να αντιστραφεί ένα πρόβλημα αφού έχει προκύψει.

Ενώ είναι σίγουρα αληθινό ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες του άλλου, ορισμένα ζευγάρια κατορθώνουν να ζήσουν με αυτήν την πραγματικότητα αρκετά επιτυχημένα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν προβλήματα, διαφωνίες ή απογοητεύσεις. Αλλά αναλαμβάνουν την ευθύνη και χρησιμοποιούν τα προβλήματα, τις διαφωνίες και τις απογοητεύσεις για να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους και τον άλλο.

Η επιτυχία τους μπορεί να αποδοθεί τουλάχιστον εν μέρει, σε ένα περιβάλλον που παρέχει υποστήριξη, πρόκληση και σχετικά λιγότερο άγχος. Η επιτυχία τους μπορεί επίσης να αποδοθεί στις θετικές παιδικές εμπειρίες που τους έδωσαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν ερωτικές εικόνες που είναι συμβατές, επιτεύξιμες και ενισχύουν την ανάπτυξη. Ένα άλλο σημαντικό μέρος είναι ένα συγκρότημα αντιλήψεων που περιλαμβάνει:

• Έναν υψηλό βαθμό δέσμευσης στη σχέση σε αντίθεση με τη στάση «είτε σ’αρέσει είτε όχι»
• Μια αίσθηση ελέγχου της σχέσης σε αντίθεση με τη στάση «κάνω ότι μου κατέβει»
• Μια αγάπη για την πρόκληση σε αντίθεση με τη στάση «δε θα γίνει έτσι κι αλλιώς γιατί να μπω στον κόπο;»

Οπλισμένα με αυτές τις διαθέσεις, αυτά τα ζευγάρια διοχετεύουν τη δημιουργική τους ενέργεια στο να δημιουργήσουν μία σχέση που ικανοποιεί τις πιο σημαντικές φυσικές, συναισθηματικές, πνευματικές και διανοητικές τους ανάγκες. Έχοντας αφιερώσει τον εαυτό τους σε αυτό που ο Erich Fromm αποκαλεί «η τέχνη της αγάπης» (Fromm, 1956), χτίζουν τις σχέσεις τους με την ίδια ενέργεια και δημιουργικότητα που ο καλλιτέχνης χτίζει ένα σημαντικό έργο τέχνης.

Πηγή: Pines, A.M. (2007). Η Φθορά στην Ερωτική Σχέση: Αιτίες & Θεραπείες (Μτφ Χαραλαμπίδης, Γ.). Αθήνα: Περίπλους.